COVİD 19 TEDBİRLERİ KAPSAMINDA AÇIK CEZAEVLERİNDE BULUNAN HÜKÜMLÜLERE KARŞI ÖNLEM AMAÇLI İZİN VERİLMİŞTİR. DEVAMINDA BU SÜREÇLER BİRKAÇ KEZ 2 ŞER AYLIK DÖNEMLER BAZINDA UZATILMIŞTIR.

EN SON 30 EYLÜLDE ALINAN KARARLA İZİNLER 30 KASIM 2021 TARİHİNE KADAR UZATILMIŞTI.

KONUYLA İLGİLİ RESMİ AÇIKLAMA CEZA VE TEVFİK EVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN YAPILMIŞTI.

CEZA TEVFİK EVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN YAPILAN SON AÇIKLAMAYA GÖRE 30 KASIM 2021 DE İZİNLER TAMAMEN SON BULACAKTIR. VE BU KAPSAMDA BİR TAKIM TAVSİYE NİTELİĞİNDE BİR TEDBİR LİSTESİ YAYINLANMIŞTIR. KURUMDA ALINACAK OLAN TEDBİRLERİN YANI SIRA İZİNDEN DÖNECEK OLAN HÜKÜMLÜLERİN;

-AŞI YAPTIRMAYANLARI AŞI YAPTIRMASI,

-TESLİM OLMADAN ÖNCEKİ 14 GÜN İÇİNDE KALABALIK ORTAMLARDAN UZAK DURULMASI,

-TESLİM OLMADAN 48 SAAT ÖNCE PCR TESTİ YAPILMASI,

-TESLİM SIRASINDA MASKE, MESAFE VE TEMİZLİK KURALLARINA UYULMASI VE HES KODLARININ YANINDA BULUNDURULMASI.

İLGİLİ AÇIKLAMAYA CEZA VE TEVFİK EVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İNTERNET SİTESİNDEN ULAŞILABİLİR.

Suça karışan kişi tutuklanabileceği gibi, bir takım adli kontrol tedbirleriyle serbest bırakılabilir veya kayıtsız şartsız (bihakkın )serbest bırakılır. Tabi bu işlenen suç şüphesi ile alakalıdır.

Tutuklama bir cezalandırma yöntemi değildir, bir tedbir müessesesidir. Yani amaç kişiyi cezalandırmak değil eğer işlenen suçun kanunda yaptırımı yüksek bir hapis cezası ise suçlunun kaçmasını önlemektir, delilleri karartmasını, müdahalede bulunmasını önlemektir, tanıklara baskı yapmasını önlemektir yani özetle suçlunun yargılamayı ve mahkemeyi yanıltmasını önlemektir. 

Tutuklama tedbiri hemen alelade yapılan bir işlemde değildir. Öncelikle soruşturmayı başlatan cumhuriyet savcısı tarafından emniyete bildirilerek emniyet mensupları tarafından beyanlar alınır. Daha sonra cumhuriyet savcısı gerek görürse ayrıca kendisi beyan alır. İşlenen suçun mahiyetine göre kişi ya serbest bırakılır yada mahkemeye sevk edilir. Cumhuriyet savcısının tutuklama yetkisi yoktur ancak mahkemeye sevki sağlar ve talebiyle birlikte dosyayı nöbetçi sulh ceza hakimliğine gönderir. 

Cumhuriyet savcısı şüphelinin ifadesini aldıktan sonra şüpheli hakkında 4 farklı şekilde hareket edebilir.

Birincisi: Sadece tutuklama talepli nöbetçi sulh ceza mahkemesine sevk edebilir. (bu halde mahkeme tutuklayabileceği gibi adli kontrol kararı da verebilir)

İkincisi: Tutuklama veya adli kontrol talepli nöbetçi sulh ceza mahkemesine sevk edebilir.(bu halde mahkeme tutuklayabileceği gibi adli kontrol kararı da verebilir)

Üçüncüsü: Adli kontrol talepli nöbetçi sulh ceza mahkemesine sevk edebilir.(bu halde mahkeme adli kontrol kararı verebilir veya bihakkın tahliye kararı verebilir ama tutuklayamaz)

Dördüncüsü: Şüphelinin ifadesini aldıktan sonra direkt serbest bırakabilir. (bu halde zaten şüpheli mahkemeye sevk edilmez cumhuriyet savcısı tarafından resen bırakılır)

Cumhuriyet savcısı şüpheliyi mahkemeye sevk ederse nöbetçi sulh ceza hakimi dosyayı inceledikten sonra duruşma açar ve suçun mahiyetine göre kişiyi tutuklar veya serbest bırakır. 

Tutuklama dediğimiz gibi bir tedbirdir. Sonuç olarak düşük bir hapis cezası veya para cezası verilecek bir dosyada hakim tutuklama tedbirine başvurmaz. Fakat işlenen suç kanunda belirtilen katalog suçlardan ise(kasten adam öldürme, terör suçları vs) veya kanunda öngörülen cezası yüksek bir hapis cezası ise tutuklama tedbirine başvurulur. 

Tutuklamanın herhangi bir süre sınırı yoktur. Tutuklamaya itiraz her zaman mümkündür. Tutuklama birkaç gün süreceği gibi yargılamanın gidişatına göre bir kaç yıl da sürebilmektedir.

Bazı suç tipleri açısından tutuklama yasağı da söz konusudur. Ceza Muhakemesi Kanunu 100. maddesinin 4. fıkrası : ”sadecen adli para cezası gerektiren veya hapis cezasının üst sınırı 2 yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemez”.

Bunlardan en önde geleni ise ‘maske’. Coronavirüs vakalarının artması ile ölüm oranlarının da artması sebebiyle bir çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de maske takma zorunluluğu için yasal bir zemin hazırlandı ve cezai müeyyideye bağlandı. Hal böyleyken maske takmayanlar hakkında cezai işlemler uygulanmaya başlandı.

İl hıfzıssıhha meclislerinin kararları doğrultusunda valilik tarafından halka bildirilen bu zorunlulukta yine ceza kesmeye yetkili makam valilik makamıdır. Hal böyleyken polis memurları maske takmayanlar hakkında gerekli tutanağı düzenleyerek valiliğe göndermek zorundadırlar. Bazı polis memurları ise kabahatler kanununa aykırılıktan idari para cezası kesmişlerdir. Hal böyleyken Yargıtay bu konuyu daha açıklayıcı hale getirmek için emsal karar niteliğinde bir karara imza atmıştır.

Yargıtay 19.Ceza Dairesi kararında özetle ””vali başkanlığında toplanan hıfzıssıhha meclisi maske takma zorunluluğu kararı alabilir ancak cezai işlem uygulanan radar gibi hallerde olduğu gibi, maske takılması için uyarı levha ve afişleri asılması gereklidir. Polisler maske takmayanlar hakkında idari para cezası kesemez, ancak tutanakla imza altına alarak ilgili il valiliğine gönderebilirler.””

1)4857 sayılı İş Kanunu’na göre İşçi olmak. Söz konusu kanuna göre iş sözleşmesi ile bir işverenin işyerinde çalışan kişiy işçi denilmektedir. İş sözleşmesinin yazılı veya sözlü yapılmış olması bir önem fark etmemektedir. 4857 sayılı kanunun 14. Maddesinde bu kanun kapsamı dışında kalan işçiler sayılmıştır. Bunlar;

■ Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar,

■ 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde çalışanlar,

■ Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,

■ Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde çalışanlar,

■ Ev hizmetlerinde çalışanlar,

■ Çıraklar,

■ Sporcular,

■ Rehabilite edilenler,

■ Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışanlar.

Yukarıda sayılı olan çalışanlar bu kanun kapsamında işçi sayılmadıkları için kıdem tazminatı almaya hak kazanamazlar.

2) Diğer şartımız ise bir yıl çalışma şartıdır. Aynı işveren kapsamında kesintisiz olarak en az bir yıl çalışmış olan işçiler Kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Bu bir yıla işçi ve işveren arasında geçen deneme süresi de dahildir.

3) İşçi ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır veya belirli süreli iş sözleşmelerinde sözleşmede öngörülen süre bir yıldan fazla ve geçen bir yılın ardından sözleşme süresi dolmadan iş akdi sonlandırılmış ise de işçi kıdem tazminatı alabilir. Fakat belirli süreli iş sözleşmelerinde işçi süre bitiminde kıdem tazminatı talep edemez. 

4) İş akdinin feshinden itibaren 5 yıl geçmemiş olmalıdır. Beş yılın sonunda zamanaşımına uğrayacaktır.

5) İş sözleşmesi işçi tarafından haklı nedenlerle veya işveren tarafından haksız nedenlerle feshedilmiş olmalıdır. 

Yukarıda sayılan şartlara ek olarak aşağıda ki durumlarda da işçi kıdem tazminatına hak kazanır;

■ İşverenin, çalışanın ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış sebepleri haricinde bir nedenle sözleşmesini feshetmesi,

■ Çalışanın, sağlık, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık ya da işin durması vs. nedenlerle sözleşmesini feshetmesi,

■ Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma,

■ Kadınların evlenmesi durumunda (1 sene içinde) işten ayrılması,

■ Emeklilik hakkını kazanıp ya da bu kapsamda yaş dışında 15 yıllık sigortalılık sigortalılık süresi ve 3600 prim gününün doldurulması sebebi ile işten ayrılma,

■ Çalışanın vefat etmesi (yakınlarına ödenir)

Kıdem tazminatının hesaplanması

İşçiye çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarında tazminat ödenir. Tazminat tutarı giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanılır ve çalışılan yıl ile çarpılarak miktar bulunulur. ( Giydirilmiş brüt ücret; Çalışana verilen aylık çıplak ücrete, ikramiye, prim, yol, yemek, vb. ödemelerin eklenmesiyle bulunan ücrettir.)

Kıdem tazminatı tavan tutarı nedir? 

Sene de iki kere Ocak-Haziran ve Temmuz-Aralık olmak üzere Hazine Maliye bakanlığı tarafından kıdem tazminatı tavan tutarı belirlenir. 2020 yılında ilk yarıda belirlenen tutar 6130 TL ilken ikinci yarı da 7117 TL olmuştur. Yani işçi bu tutarların üzerinde bir miktarda maaş alıyorsa  kıdem tazminatının belirleneceği aylık ücret 2020 Temmuz-Aralık ayı için en fazla 7.117 TL üzerinden hesaplanabilir.

STJ.AV. DİLARA KARACA

YARGITAY 20.HUKUK DAİRESİ OY BİRLİĞİYLE VERDİĞİ BU KARAR DA ÜST DAİRENİN HEM MADDİ ZARARDAN(TAMİR İÇİN YAPILAN MASRAFLAR) SORUMLU OLDUĞUNA HÜKMETMİŞ, HEM DE ALT DAİRENİN BİR MAĞDURİYETİ SÖZ KONUSU OLDUĞUNDAN MANEVİ TAZMİNATA HÜKMETMİŞTİR.

BU VE BENZERİ MAĞDURİYETLER SÖZ KONUSU OLDUĞUNDA AVUKATINIZDAN HUKUKİ YARDIM ALMANIZI TAVSİYE EDER, İYİ GÜNLER DİLERİZ.

AV.MEHMET ŞAHİN